Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 33 ngày 13 tháng 11 năm 2018 diễn ra tại Singapore, lãnh đạo các nước thành viên ASEAN đã đạt được sự đồng thuận về phát triển hơn nữa Cộng đồng ASEAN trên ba trụ cột, đó là an ninh chính trị, kinh tế và văn hóa xã hội, trong đó nhấn mạnh sự quan trọng của việc phi quân sự và hành xử kiềm chế trong việc thực hiện tất cả các hoạt động ở Biển Đông.
Contents
Cam kết duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định trong khu vực
Các nhà lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố ASEAN và đoàn kết trong nỗ lực xây dựng Cộng đồng ASEAN và sự tham gia của các đối tác bên ngoài của khối. Họ tái khẳng định cam kết của mình với kiến trúc khu vực mở, minh bạch và toàn diện, xây dựng dựa trên các cơ chế dẫn đầu ASEAN bao gồm ASEAN+1, ASEAN+3 (APT), Hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM-Plus) nhằm duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực cũng như giải quyết tranh chấp hòa bình, bao gồm cả sự tôn trọng đầy đủ các quy trình pháp lý và ngoại giao, mà không cần phải đe dọa hoặc sử dụng vũ lực với các nguyên tắc được công nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS).
Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Quốc Dũng nói với các phóng viên rằng các nhà lãnh đạo tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 33 và các hội nghị liên quan đã thông qua tổng cộng 63 tài liệu để xây dựng nền tảng cho hợp tác ASEAN và hợp tác với các nước đối tác trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, kinh tế và văn hóa xã hội trong những năm tới.
Đàm phán COC sẽ được ký kết trong 3 năm tới?
Về đề xuất của Trung Quốc kết thúc các cuộc đàm phán về Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) trong vòng ba năm tới, Thứ trưởng cho biết các cuộc đàm phán cần một môi trường thuận lợi để đạt được một COC thực tế và hiệu quả phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS, đóng góp hiệu quả cho hòa bình, ổn định và an ninh trong khu vực nói chung và trên biển nói riêng.
Vào ngày 15/11, sau khi kết thúc Hội nghị, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã có một cuộc họp song phương nhằm tái khẳng định cam kết của hai nước để duy trì tự do hàng hải, tư do thương mại và thực hiện tự kiềm chế, giải quyết tranh chấp trên Biển Đông.
Phó Tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence vào ngày 16/11 đã kêu gọi ASEAN sớm hoàn thành một COC hiệu quả và ràng buộc.
Hầu hết các đối tác ASEAN cam kết cùng nhau tạo môi trường thuận lợi cho việc đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin nhằm biến biển thành biển hòa bình, hợp tác và phát triển thông qua các cuộc đàm phán hiệu quả và thực tiễn về COC dựa trên luật pháp quốc tế, bao gồm cả UNCLOS. Tại Hội nghị lần này, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng khẳng định Trung Quốc sẽ tiếp tục làm việc với ASEAN trong việc hoàn thành COC trong vòng ba năm tới và thực hiện đầy đủ Tuyên bố ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC).
Tuyên bố của ngài Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN 33 (Ảnh: Asean.org)
Quan ngại tiếng nói ASEAN
Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo ASEAN vẫn lên tiếng lo ngại về việc cải tạo đất đai và quân sự hóa ở Biển Đông. Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 33 nhấn mạnh “Chúng tôi đã thảo luận về các vấn đề liên quan đến Biển Đông và lưu ý một số lo ngại về cải tạo đất đai và hoạt động trong khu vực, đã làm xói mòn lòng tin và niềm tin, tăng căng thẳng và có thể làm suy giảm hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực”
Các nhà lãnh đạo ASEAN tái khẳng định nhu cầu tăng cường niềm tin và sự tin tưởng lẫn nhau, thực hiện tự kiềm chế trong việc thực hiện các hoạt động và tránh các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình, và theo đuổi giải quyết tranh chấp hòa bình theo luật pháp quốc tế, bao gồm cả UNCLOS. Tuyên bố của ngài Chủ tịch tiếp tục nhấn mạnh “nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự và tự kiềm chế trong việc thực hiện tất cả các hoạt động của các bên yêu sách và tất cả các quốc gia khác, bao gồm cả những vấn đề đã được đề cập trong DOC mà có thể làm phức tạp thêm tình hình và leo thang căng thẳng ở Biển Đông”./.
